Verdediging van de Fliegerhorst van Leeuwarden
De Fliegerhorst van Leeuwarden wordt in 1940 en 1941 veel gebruikt bij de slag om Engeland. Het wordt bij de slag om Engeland dus een berucht doelwit van de geallieerden. De geallieerden proberen met bommenwerpers fabrieken in Duitsland en militaire doelen aan te vallen. Dus ook de Fliegerhorst. Eén van de methodes die gebruikt wordt om Engelse bommenwerpers uit de lucht te schieten was de flak. De flak (Fliegerabwehrkanonen) was een Duits anti-luchtdoelkanon. De flak is tijdens de Tweede Wereldoorlog de meest effectieve verdediging tegen geallieerde vliegtuigen. Er worden voor de verdediging ook nachtjagers ingezet. Dit zijn vliegtuigen die ’s nachts bommenwerpers van de Engelsen proberen neer te schieten. Die bommenwerpers waren namelijk op weg om Duitse steden en fabrieken te bombarderen. In 1942 worden de vliegtuigen van de Luftwaffe zelfs met speciale radars, genaamd de Fü 202 ‘Lichtenstein’ uitgerust.
Op deze afbeelding is een stuk van een flak luchtdoelgeschut op de Fliegerhorst te zien. De flak is een succes tijdens de oorlog. De flak kan namelijk niet alleen tegen luchtdoelen ingezet worden, maar ook gebruikt worden als artillerie en tegen tanks.
Camouflage
Voor de verdediging van de Fliegerhorst van Leeuwarden proberen het Duitse leger het vliegveld te verbergen. Zo proberen ze te voorkomen dat de hangars kapot gebombardeerd zouden worden. De hangars worden op zo’n manier gebouwd dat ze eruit zien als een stal van een boerderij. Naast de hangar worden ook meerdere gebouwen gecamoufleerd als gebouwen van een boerderij. Als je bijvoorbeeld naar de foto met de twee soldaten kijkt, lijkt het net alsof ze bij een boerderij lopen. In werkelijkheid lopen ze langs de Fliegerhorst.
Twee soldaten lopen langs de Fliegerhorst.
Hangar vermomt als boerderij.
Om ervoor te zorgen dat mensen van bijvoorbeeld het verzet niet te dichtbij de Fliegerhorst komen leggen de bezetters ook mijnenvelden aan. Toch is het verzetsleden gelukt om een best accurate plattegrond te maken.
Tekening van de Fliegerhorst gemaakt door het verzet.
Luchtfoto van de Fliegerhorst uit 1943.
Mijnenveld rond de Fliegerhorst
Luchtfoto van de vliegbasis Leeuwarden (2023).
Burgers en de verdediging van de Fliegerhorst van Leeuwarden
Maar de verdediging ging verder dan alleen op militair gebied. Burgers moeten tijdens de oorlog ook helpen met de verdediging. Om ervoor te zorgen dat Geallieerde piloten niet of nauwelijks weten waar ze vliegen moet er ’s nachts zo min mogelijk licht te zien zijn. Om dit te doen moeten mensen hun hun ramen verduisteren en worden de straatlantarens uit gezet. Ook komt er een avondklok.
Om ervoor te zorgen dat mensen thuis zouden blijven maakte de Duitse bezetter posters. Op deze poster is een Engels vliegtuig te zien die een bom op een Nederlandse stad werpt. Deze poster had het niet het gewenste effect. Dit komt omdat deze poster in 1940 wordt verspreidt en dus niet lang na het bombardement op Rotterdam. Veel posters worden kapot gemaakt of er werden protestteksten bij geschreven.
Voor de verduistering worden er ook speciale gloeilampen gemaakt door Philips. Deze gloeilampen heten de protector-lamp. Deze lamp was zwart en dit zorgt ervoor dat de lamp alleen naar beneden schijnt. Dit klinkt als iets kleins, maar hierdoor kunnen mensen door blijven werken met genoeg licht als het donker wordt.
Het 'Himmelbett' systeem
Om vijandelijke vliegtuigen s ’nachts te spotten maakte de Duitse luchtmacht gebruik van radarsystemen op het land. De belangrijkste radarsystemen is het Freya-apparaat en de ‘Würzburg’. Het Freya-apparaat kan vijandelijke vliegtuigen van een afstand spotten. Er zat een nadeel aan het Freya-apparaat. Het kan niet zien op welke hoogte het vijandelijke vliegtuig zit. Dit maakt het voor vliegtuigen van de Luftwaffe moeilijk om in de nacht de vijandelijke vliegtuigen te onderscheppen. De ‘Würzburg’ kan dit wel. Door de vliegtuigen van de Fliegerhorst van Leeuwarden zijn ongeveer 400 geallieerde vliegtuigen neergeschoten.
Het gebied waarin de Luftwaffe opereerde werd opgedeeld in sectoren op waar geallieerde vliegtuigen onderschept zouden kunnen worden. Zo kan snel doorgegeven worden waar een vijandelijk vliegtuig is gespot door een radar. Duitse jagers kunnen in de nacht vijandelijke vliegtuigen die onderweg naar Duitsland waren onderscheppen. Met het radarsysteem kon echter maar één nachtjager per sector worden geleid naar het doelwit. In 1940 en 1941 vlogen de Engelse vliegtuigen afzonderlijk van elkaar naar Duitsland, dus was dit geen groot probleem. Dit systeem wordt het 'Himmelbett' systeem genoemd.
Hoe zag het onderscheppen van geallieerde bommenwerpers in de nacht eruit? Hiernaast zie je een propaganda film over het 'Himmelbett' systeem.
* Let op! Dit is een propaganda film, dus dit is niet 100% gelijk aan hoe het werkelijk ging.